De recente ontwikkelingen in de VS en de protesten tegen racisme en ongelijkheid over de hele wereld mogen niet onbenoemd blijven. Ook in Nederland is de vonk overgeslagen en komen er decennia aan woede en verdriet over institutioneel racisme in ons land naar boven. De uitsluiting en achterstelling op basis van huidskleur komt nog steeds veelvuldig voor. Er gingen daarom ook in Nederland in de afgelopen weken een historisch aantal mensen de straat op.
Niemand is gelijk totdat we allemaal gelijk zijn. ONE staat voor rechtvaardigheid en gelijkwaardigheid. Dat geldt niet alleen in het buitenland en voor onze strijd tegen extreme armoede en voorkombare ziekten, maar ook als het gaat om ongelijke behandeling in ons eigen land. In deze blog delen we met jullie suggesties hoe jij je in kan zetten tegen racisme. ONE is niet de organisatie die hier bij uitstek de expert van is. We geven daarom graag het woord aan de vele schrijvers, makers en organisaties die expertise en ervaringen delen.
Institutioneel racisme – een structurele vorm van discriminatie
Discriminatie is het ongelijk of slecht behandelen van mensen vanwege een uiteenlopende lijst aan redenen, die niet noodzakelijk structureel van aard zijn. Institutioneel racisme staat voor de meer structurele vorm van uitsluiting van niet-witte mensen die al eeuwenlang gaande is. Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau is discriminatie iets wat ongeveer 27 procent van alle Nederlanders weleens ervaart. Als men dan naar verschillen in bevolkingsgroepen gaat kijken, is er een duidelijke trend. Voor Nederlanders met een Surinaamse, Turkse of Antilliaanse achtergrond ligt dat percentage vele malen hoger, ergens tussen de 60 en 70 procent. Nederlanders met een migratieachtergrond ervaren allemaal gemiddeld meer discriminatie. Daar komt bij dat de mate van discriminatie vaak ook veel hoger ligt. Meer dan de helft van deze groepen Nederlanders wordt dus in het alledaagse leven veelvuldig gediscrimineerd, dan kan men gerust over structurele uitsluiting spreken. Oftewel, institutioneel racisme.
Aantoonbare ongelijkheid
Hoe kan structurele uitsluiting eruit zien? Met een niet-Westerse migratieachtergrond word je vaker nadelig behandeld. Er zijn daar vele voorbeelden van:
- Op de basisschool krijg je vaker een te laag schooladvies.
- Als je een stage zoekt, moet je vele malen vaker solliciteren.
- Uit recent onderzoek lukt het de helft van de mbo-studenten met een migratieachtergrond niet om in één keer een stageplek te vinden, terwijl 70 procent van de studenten zonder migratieachtergrond dit wel voor elkaar krijgt. Later als je een betaalde baan probeert te vinden, gebeurt hetzelfde.
- Een groot undercover onderzoek met 20 000 uitzendbureaus in Nederland, bracht aan het licht dat 40 procent van deze bureaus bereid zijn om te discrimineren bij het bemiddelen van werknemers. Zelfs een witte Nederlander met een strafblad maakt meer kans op een baan dan iemand met een Arabische naam zonder strafblad.
- Naast de obstakels in je schoolcarrière en de banenwereld, is het kopen of huren van een huis ook moeilijker en de belastingdienst heeft al jaren etnisch geprofileerd in zijn controles. Maar ook in je vrije tijd, op een stapavond en in contact met agenten heb je een beduidend nadeel als je niet-wit bent.
- Deze behandeling van de overheid, werkgevers, huisbazen, leraren, passanten en wie dan ook heeft grote consequenties. Nederlanders met een niet-Westerse migratieachtergrond verdienen minder en leven gemiddeld minder lang. En dan hebben we het nog niet over de missende representatie in de politiek, media en de top van het bedrijfsleven.
Het is belangrijk om de nadruk te leggen op de structurele aard van het probleem. Het is niet genoeg om zelf niet racistisch te zijn. We moeten actief anti-racistisch zijn. Hiervoor moeten we onze instituties in Nederland veranderen. Zowel in onze eigen kringen, als door collectieve actie door het hele land. Het blijft van cruciaal belang die ene oom of collega aan te spreken op uitspraken die niet door de beugel kunnen. Maar het probleem zit veel dieper geworteld dan verkeerde grappen. Het is al lang bekend dat huidskleur en afkomst een significante rol spelen bij de meest beslissende levenskeuzes en -momenten. Maar we hebben te lang gedaan alsof er niets aan de hand is.
Wegkijken, ontkennen en nalatig handelen
Institutioneel racisme is alleen onzichtbaar voor de mensen die zich geen zorgen hoeven te maken over de reacties die hun huidskleur en naam opwekken. Voor de niet-witte Nederlander is het de verstikkende rode draad van je leven. Cultuurhistoricus Nancy Jouwe zei laatst in de Trouw dat het erkennen van racisme in Nederland een veel groter probleem is dan in de Verenigde Staten, het verschil is dat Nederlanders “het niet willen zien”. Institutioneel racisme is dan ook een ‘absoluut ondergeschoven kind’ in ons land. BlackLivesMatterNL, een initiatief van verschillende organisaties, waaronder Kick Out Zwarte Piet, Black Queer & Trans Resistance NL en Nederland Wordt Beter, schrijft: ‘Het nalatig handelen in de handhaving van het grondwettelijk verbod op racisme binnen de overheid en de samenleving is een terugkerend thema’.
We hebben een probleem in Nederland. Dit is geen trend of social media hype die is komen overwaaien vanuit de VS. Onze eigen maatschappij maakt al een tijdje een verandering door. We worden activistischer als het gaat om racisme.
Philomena Essed, hoogleraar Critical Race, Gender and Leadership Studies in Californië, doet al meer dan dertig jaar onderzoek naar racisme in Nederland. “De groep die last heeft van racisme is mondiger geworden. […] Nu zie ik veel meer strijdbaarheid.” Iets wat in de jaren 80 nauwelijks te zien was. Dat blijkt volgens Essed vooral “uit de groeiende groep jongeren die zich uitspreekt.” De afgelopen jaren is er veel geschreven over racisme, zijn er meer bijeenkomsten georganiseerd en is social media volop ingezet om actie te voeren. Zo is ‘Zwarte piet is zwart verdriet’ omgeslagen naar ‘Zwarte piet is racisme’. Het is een belangrijke stap dat “het voorzichtige is verdwenen. Dat is een groot verschil met de jaren negentig toen racisme niet eens als een serieus probleem werd gezien.”
Maar het is niet aan de groep die last heeft van racisme om het probleem op te lossen. Het is belangrijk dat we allemaal mondig worden en ons actief uitspreken tegen racisme. Dag in, dag uit. Hoe meer je weet, hoe beter je je kan positioneren.
Wat kan je doen?
Het begint met jezelf informeren. Daarom hebben we zoveel mogelijk Nederlandse suggesties verzameld om je blik te verruimen. Deze komen vanuit verschillende kranten (een grote bron van inspiratie is dit artikel in de Trouw, withuiswerk.nl, @versaleditions en Kapooow.nl). Withuiswerk.nl, een handige bron van informatie, verwoordt het heel treffend:
Leer meer over je eigen witte privileges en spreek je actief uit tegen racisme. Niet alleen als Black Lives Matter in het nieuws is, of als er iets gebeurt in Amerika, en niet alleen met een social media quote. Spreek je uit op familieverjaardagen, als een collega een racistische grap maakt en binnen je witte vriendengroep. Anti-racistisch ben je 24/7, 365 dagen per jaar.
Taal en vooroordelen
- Let op je taal
- Words Matter – een gids van het tropenmuseum
- Met deze koloniale taal stoppen we – een gids van Oneworld.nl
- Vul voor jezelf de ‘Anti-Racism checklist for Whites’ in. (Engelstalig)
Evenementen en expostities
- Op 15 juni organiseert TivoliVredenburg het online programma BIJSPIJKEREN: RACISME IN NEDERLAND | van 20:00 tot 21:15. Als inspiratiebron om je meer in deze onderwerpen te verdiepen en meer kennis te vergaren over vormen van uitsluiting en racisme in Nederland. Te gast zijn Sinan Çankaya, Dionne Abdoelhafiezkhan, Sayonara Stutgard, Natalja Macnack. Het geprek wordt geleid door cultuurhistoricus Nancy Jouwe die hierboven genoemd werd.
- Eén van de hartenkreten van activisten in Nederland is dat er meer aandacht moet komen voor het Nederlandse slavernijverleden. Dé klassieker over die zwarte pagina’s in de geschiedenis is Anton de Koms ‘Wij slaven van Suriname’, dat onlangs heruitgegeven is. En The Black Archives in Amsterdam openen eind juni weer de expositie ‘Surinamers in Nederland: 100 jaar emancipatie en strijd’.
- Tropenmuseum – Heden van het slavernijverleden en de kindertentoonstelling “Sabi Suriname”
- George & Eran worden racisten in het DeLaMar Theater (George en Eran Producties)
- Internationale zwarte kunstenaars bij “Tell Me Your Story” in Kunsthal KAdE Amersfoort
- Vind een solidarity protest in je buurt
Websites
- Belangrijke Nederlandse bron van informatie is withuiswerk.nl Deze website wordt constant geüpdate met de laatste informatie en biedt een, zover mogelijk, ‘volledig’ beeld van wat je in Nederland kan doen om een actieve positie in de strijd tegen racisme in te nemen.
- Lilith: een intersectioneel feministisch mediaplatform en een glossy waar overwegend vrouwen en andere gemarginaliseerden aan het woord zullen zijn over politiek, economie, media, kunst, mode en wetenschap.
Lezen
- Hoe word ik een goede bondgenoot? van OneWorld
- Racisme maakt letterlijk ziek van OneWorld
- ‘Goede bedoelingen zijn niet genoeg’ – van De Groene Amsterdammer
- Hoe etnisch profileren in Nederland bewust beleid werd van OneWorld
- Welke George Floyds kent Nederland? Van OneWorld
- Opinie: Pijnlijk dat een groot deel van mijn succes afhankelijk is van mijn toevallige huidskleur Amber Kortzorg in de Volkskrant
Boeken en kinderboeken:
- Hallo Witte Mensen – actrice en programmamaker Anousha Nzum
- Mijn ontelbare identiteiten – Sinan Çankaya
- Alledaags Racisme – Philomena Essed
- Roofstaat – Ewald Vanvugt
- Het laatste wat ik nog wil zeggen over racisme – Dalilla Hermans
- Inclusieve kinderboekenwinkel EduCulture
Kijken en luisteren
- Veelgehoord op Instagram verzamelt opmerkingen die onbewust kwetsend zijn voor mensen met een niet-Nederlandse achtergrond, zoals “Waar kom je echt vandaan?”
- Over etnisch profileren door de Nederlandse politie is er de documentaire ‘Verdacht’ (2doc), waarin veertien Nederlanders vertellen hoe het is om zonder enige andere aanleiding dan je uiterlijk door de politie staande te worden gehouden.
- Een vrolijke maar kritische podcast is ‘Dipsaus’, een show ‘voor en door vrouwen van kleur’ die je van veel nieuwe inzichten en gespreksstof kan voorzien.
- De documentaire “Verdacht” op 2Doc.nl
- Jane Elliott – Brown Eyes, Blue Eyes Experiment
- De inclusieve kinderserie “Dropje” op NPO
- Documentaire Suspect van Hollandse Helden
- Een zonder vol zwarte geschiedenis in Nederland NOS op 3
- Shows op Netflix, waaronder 13th, Explained: the racial wealth gap S1E20, When they see us, Dear White People, American Son, LA 92, Who killed Malcolm X?
Petities
- Petition · Mark Rutte: Geef jongeren een structurele stem in de politieke besluitvorming
- RACISME MOET VERPLICHT BEHANDELD WORDEN OP SCHOOL
Doneren
Ook in Nederland zijn er verschillende stichtingen die je kan steunen. Onder andere:
- The Black Archives
Rekeningnaam: stichting New Urban Collective
bankrekeningnummer NL06 ABNA 0246 4020 83
O.v.v. Donatie the Black Archives en je naam - Stichting Nederland wordt Beter:
Rekeningnummer: NL09 TRIO 0197 9666 91 (Triodos Bank)
Onder vermelding van: Donatie - Black Queer Trans Resistance NL:
Rekeningnaam: Black Queer Trans Resistance NL
IBAN:NL56BUNQ2044294621
BIC: BUNQNL2AXXX - Kick Out Zwarte Piet:
Rekeningnaam: Nederland Wordt Beter
Rekeningnummer: NL09 TRIO 0197 9666 91 (Triodos Bank)
Onder vermelding van: KOZP - Lilith, kan via paypal, bezoek hier hun website
