Deze gastblog is geschreven door onze ONE Jeugdambassadeur Veerle Blokhuis
Het coronavirus heeft voor veel verandering gezorgd in de wereld. De verschillende maatregelen die wereldwijd worden ingezet om de pandemie te bestrijden hebben veel effect op ons dagelijks leven. Veel werkenden raakten een deel van hun inkomen kwijt en kinderen konden niet langer naar school. Ook in Afrika ervaren mensen deze gevolgen van de coronacrisis. Hier hebben lagere inkomsten en minder onderwijs geleid tot meer armoede en meer ongelijkheid. In deze driedelige serie gaan we in op de economische impact van corona in Afrika. Dit derde deel gaat in op de gevolgen van de coronacrisis in termen van werk en armoede.
Werk, school en inkomen
In Afrika ervaren mensen de gevolgen van de coronapandemie direct door het verlies van banen en inkomen. Vooral werknemers in sectoren die gesloten werden om de verspreiding van het coronavirus te voorkomen, zoals de toerismesector, kwamen in grote aantallen zonder werk te zitten. In 15 Afrikaanse landen waarvan data beschikbaar is stopte één derde van de mensen met werken tijdens de coronapandemie. Degenen die wel konden blijven werken verloren tussen de 11,5% en 15,6% van hun inkomen. Van deze 15 landen was het percentage van mensen dat hun baan verloor in Kenia het hoogst. Bijna 900,000 mensen verloren hier hun baan en bijna twee miljoen mensen kwamen door de pandemie terecht in een situatie van armoede.
Ook kinderen konden door door de coronacrisis niet meer naar school. Landen in Afrika hielden in 2020 hun scholen voor minstens 100 dagen dicht en in sommige landen, waaronder Ethiopië, Oeganda en Zuid Soedan, waren scholen zelfs meer dan 200 dagen gesloten. In een regio waar in 2019 slechts 17,8% van de bevolking thuis toegang had tot het internet is ook online lesgeven niet altijd een optie. En zelfs in landen waar veel mensen toegang hebben tot het internet zoals in Kenia misten veel leerlingen hun online lessen. Dat kinderen een deel van hun onderwijs moeten missen zal ook gevolgen hebben voor hoeveel zij later zullen verdienen en in de armste landen zal dit toekomstig verlies aan inkomen het grootst zijn.
Armoede en ongelijkheid
De toenemende armoede in Kenia is geen uitzondering. In heel Afrika heeft de coronacrisis meer dan 30 miljoen mensen in een situatie van extreme armoede gebracht, wat betekent dat zij moeten leven van minder dan $1,90 per dag. Naar verwachting zal dit aantal in 2021 stijgen tot 39 miljoen mensen. Dit betekent dat in 2021 34,4% van de mensen in Afrika in extreme armoede zal leven. De vooruitgang in het verminderen van armoede waar het continent de afgelopen jaren hard voor gestreden heeft wordt hiermee in één jaar teruggedraaid.
Het verlies van inkomen en onderwijs is niet gelijk verdeeld en maakt daarmee ook een deel van de vooruitgang in het bestrijden van ongelijkheid ongedaan. Omdat in veel sectoren waarin relatief veel vrouwen werken moeilijk afstand gehouden kan worden en vanuit huis werken niet mogelijk is verliezen relatief meer vrouwen hun werk dan mannen, wat een serieuze tegenslag vormt in de bevordering van vrouwenemancipatie in Afrika. Naar verwachting zullen er ook minder meisjes terug naar school keren na de coronapandemie. Zo’n 2,6 miljoen meisjes in Afrika lopen het risico niet meer naar school terug te gaan. Ook voor kinderen uit armere gezinnen zijn de gevolgen van de sluiting van scholen groot. Zij kunnen hierdoor vaak geen gebruik meer maken van voedselprogramma’s op school, hebben minder vaak toegang tot het internet en lopen meer kans om na de crisis niet meer naar school terug te keren.
Stimuleringspakketten
Om de toename in extreme armoede in 2020 weer terug te draaien is zo’n 7,8 miljard dollar nodig en voor de verwachte toename in 2021 is nog eens 4,9 miljard dollar nodig. Echter, door hoge schuldbetalingen, lagere exportinkomsten en lagere belastinginkomsten door meer werkloosheid en lagere lonen hebben Afrikaanse overheden minder te besteden om de sociaaleconomische gevolgen van corona te bestrijden. Waar de stimuleringspakketten in de G20-landen (landen met veel invloed in de internationale economie) gemiddeld 22% van het bbp bedragen, is dit in Afrika, waar het bbp ook al een stuk lager is dan in de G20-landen, slechts 3%. In Zuid-Soedan is het percentage van het bbp dat besteed wordt aan het bestrijden van de sociaaleconomische gevolgen van corona zelfs slechts 0.02%. Dit terwijl armoede en werkloosheid als gevolg van de coronacrisis toenam.
De toekomst
Schuldverlichting vanuit de G20 tot het einde van 2021 geeft Afrikaanse overheden meer mogelijkheden om te investeren in het bestrijden van de gevolgen van de coronacrisis. Exportinkomsten nemen al toe en ook inkomsten uit toerisme zullen naar verwachting weer toenemen wanneer reisbeperkingen vervallen. Naar verwachting zal in 2021 het bbp van Afrika al weer groeien met 3,4%. Echter, het verlies aan onderwijs en de toename in armoede en ongelijkheid is niet zomaar teruggedraaid. Voor veel Afrikaanse landen zal het een grote uitdaging zijn om weer terug te keren naar het niveau van armoede en inclusiviteit van voor de crisis en om hierin verder te ontwikkelen.
