Deze gastblog is geschreven door onze ONE Jeugdambassadeur Veerle Blokhuis
De coronapandemie heeft voor veel verandering gezorgd in de wereld. De verschillende maatregelen die wereldwijd worden ingezet om de verspreiding van het virus te beperken hebben niet alleen effect op het dagelijks leven, maar ook op de economie. In onze geglobaliseerde wereld hebben de maatregelen die in het ene deel van de wereld worden toegepast, ook effect op landen aan de andere kant van de wereld. In deze driedelige serie gaan we in op de economische impact van corona in Afrika. Dit eerste deel gaat in op de afname in exportinkomsten uit grondstoffen en de afname in inkomsten in de toerismesector die Afrika ervaart als gevolg van de wereldwijde coronamaatregelen.
Export
Veel Afrikaanse landen zijn voor hun exportinkomsten sterk afhankelijk van hun grondstoffen. Zo bestaat de export in 89% van de landen in Sub-Sahara Afrika voor minstens 60% uit grondstoffen. Voor veel van deze landen betekent dit dat hun exportinkomsten voornamelijk uit de export van één of twee soorten grondstoffen komen. Wanneer dan de vraag of de prijs van een van deze grondstoffen op de internationale markt afneemt, raakt zo’n land een groot deel van haar inkomsten kwijt. Dit is precies wat er is gebeurt tijdens de coronacrisis.
De wereldwijde afname in economische activiteit als gevolg van coronamaatregelen heeft ertoe geleid dat ook de vraag naar aardolie en aardolieproducten wereldwijd afnam. Door deze daling in vraag daalde ook de prijzen. Voor landen die voor hun exportinkomsten sterk afhankelijk zijn van de oliesector, zoals Angola, Algerije en Nigeria, betekent de daling in olieprijzen dus ook een sterke daling in inkomsten. In deze landen is de export van olie namelijk goed voor meer dan 85% van alle exportinkomsten De gevolgen van de daling in olieprijzen zijn echter het grootst in Libië. De export van olie is hier goed is voor 60% van het bbp. Mede door deze afhankelijkheid van olie kromp hier het bbp in 2020 met 60,3%.
Ook de prijzen van metalen en mineralen namen tijdens de corona crisis af door de afgenomen vraag. In Botswana droeg de sterk afgenomen vraag naar diamanten bij aan een daling in het bbp van 8,9%. De export van diamanten is hier goed voor 30% van het bbp en 70% van alle exportinkomsten. Een vergelijkbaar verhaal geldt voor Zambia. 70% van Zambia’s exportinkomsten komen uit de export van koper en ook hiervan daalde de prijs tijdens de coronapandemie. Deze daling in prijs is voor Zambia één van de redenen waarom het bbp in 2020 daalde met 4,9%.
Het bbp van Afrikaanse landen met een meer divers exportpakket werd het minst getroffen door de coronapandemie. In sommige van deze landen, waaronder Ethiopië, Benin en Tanzania, groeide het bbp zelfs met 6,1%, 2,3% en 2,1% respectievelijk.
Toerisme
Net als voor landen die sterk afhankelijk zijn van één exportproduct, hadden de coronamaatregelen ook grote gevolgen voor landen waarvan het bbp sterk afhankelijk is van de de toerismesector. In deze landen kromp het bbp gemiddeld met 11,5%.
De grootste economische klap werd ervaren door Mauritius en de Seychellen. In Mauritius is de toerismesector goed voor 24% van het bbp. Door de coronapandemie kromp het bbp hier met 15%. In de Seychellen is de toerismesector goed voor 68% van het bbp. Hier kromp het bbp met 12%. Ook populaire vakantielanden zoals Zuid-Afrika, Egypte en Kenia missen hierdoor een groot deel van hun buitenlands inkomen. In Zuid-Afrika kromp de economie met 8,2%. De economieën van Egypte en Kenia krompen in 2020 ondanks de coronacrisis niet, maar de economische groei was wel lager dan in 2019. In Egypte zakte de economische groei van 5,6% in in 2019 naar 3,6% in 2020. In Kenia zakte deze van 4,9% 2019 naar 1,4% in 2020.
Toerisme is een belangrijk middel om armoede te bestrijden en Afrikaanse economieën te stimuleren. Het uitbreiden van de toerismesector zorgt voor veel nieuwe banen, meer inkomen en een instroom van buitenlands geld. Daarnaast leidt een uitbreiding van de toerismesector ook tot een hogere vraag naar producten en diensten uit andere sectoren. Zo groeit bijvoorbeeld de landbouwsector door een toename in het aantal restaurants en de bouwsector wanneer er nieuwe hotels gebouwd moeten worden. Volgens onderzoek neemt armoede op de lange termijn af met 0,51% wanneer de toerisme sector groeit met 1%. Vóór de coronacrisis had Afrika de op één na snelst groeiende toerisme sector in de wereld, maar nu de toerismesector in Afrika stilstaat, staat ook de door toerisme gedreven afname in armoede stil.
De toekomst
De verwachting is dat de economieën van landen die afhankelijk zijn van de export van grondstoffen of inkomsten uit de toerismesector in 2021 weer zullen groeien. Naar verwachting groeien de economieën van grondstofexporterende landen met 3,1% in 2021. Voor landen afhankelijk van de toerismesector zal de economische groei naar verwachting gemiddeld 6,8% zijn. Echter, de gevolgen van de afnames in bbp zijn voor veel Afrikaanse landen niet zomaar opgelost. Om te compenseren voor de verloren inkomsten in 2020 zijn veel Afrikaanse landen meer gaan lenen. De opgebouwde schuldenlast beperkt de mogelijkheden die overheden hebben om de gevolgen van de coronacrisis te bestrijden. Veel mensen zijn hun baan en inkomen kwijtgeraakt en 30 miljoen mensen zijn in Afrika in een situatie van extreme armoede beland. Om volledig te kunnen herstellen zullen zowel Afrikaanse overheden als de internationale gemeenschap een uitgebreid pakket aan maatregelen moeten implementeren.
